null

Skład kosmetyków – jak czytać etykiety i rozumieć listę składników?

Warto nauczyć się czytać skład kosmetyków – dzięki temu świadomie wybierzesz produkty dopasowane do potrzeb skóry i unikniesz stosowania substancji, które jej nie służą. Dowiedz się, jak czytać listę składników kosmetyków (INCI), co oznacza kolejność składników na etykiecie oraz na jakie rodzaje substancji zwracać uwagę, aby ocenić, czy dany produkt będzie dla ciebie odpowiedni.

Dlaczego warto czytać składy kosmetyków?

Czytanie etykiet pozwala świadomie wybierać kosmetyki zawierające pożądane substancje (np. witaminy, antyoksydanty, składniki nawilżające) i unikać tych, które ci nie służą lub na które masz uczulenie. Dzięki temu dokładnie wiesz, co nakładasz na skórę. To szczególnie istotne przy cerze wrażliwej lub skłonnej do podrażnień – znajomość składu pomaga dobrać łagodną, bezpieczną formułę pozbawioną drażniących dodatków.

Czym jest lista składników (INCI) i jak jest ułożona?

Na każdym kosmetyku znajdziesz listę wszystkich jego składników, zwykle poprzedzoną słowem „Ingredients”. To tzw. lista INCI – skrót od International Nomenclature of Cosmetic Ingredients, czyli międzynarodowego standardu nazewnictwa składników kosmetyków. Na opakowaniach listę składników zawsze podaje się właśnie według INCI – stąd obecność nazw łacińskich lub angielskich zamiast polskich (np. aqua zamiast „woda”).

Składniki na etykiecie są zawsze wymienione w kolejności malejącej według stężenia. Na początku listy znajdują się substancje, których jest najwięcej (często woda i główne składniki bazowe), a im niżej, tym mniejszy udział danego składnika w produkcie. Ostatnie pozycje to zwykle konserwanty, barwniki lub substancje zapachowe dodawane w śladowych ilościach.

Nazwy składników w INCI mogą brzmieć skomplikowanie, ale często kryją się pod nimi dobrze znane substancje – np. tocopherol to witamina E. Kiedy poznasz kilka podstawowych terminów, czytanie etykiet stanie się znacznie prostsze.

Składniki bazowe: humektanty, emolienty i okluzanty

Każdy kosmetyk pielęgnacyjny składa się z pewnej bazy, która odpowiada za nawilżenie i odżywienie skóry oraz za konsystencję produktu. Do podstawowych składników bazowych należą trzy główne grupy:

  1. Humektanty – substancje silnie nawilżające, które wiążą wodę w naskórku. Przykładami humektantów są gliceryna i kwas hialuronowy.
  2. Emolienty – substancje natłuszczające i zmiękczające skórę. Zapewniają jej wygładzenie. Tworzą na powierzchni skóry warstwę ochronną, która zapobiega utracie wilgoci. Do emolientów zaliczamy różnego rodzaju oleje i masła roślinne (np. olej ze słodkich migdałów, masło shea), a także alkohole tłuszczowe (np. alkohol cetylowy, stearylowy). 
  3. Okluzanty – substancje tworzące szczelną warstwę okluzyjną, czyli powłokę / film, na powierzchni skóry, jeszcze silniej zapobiegającą utracie wody. Typowe okluzanty to wazelina, parafina i silikony.
  4. Większość kremów, balsamów i emulsji opiera się na kombinacji humektantów, emolientów i okluzantów. Te składniki stanowią „bazę” kosmetyku – decydują o jego właściwościach nawilżających oraz o odczuciu na skórze po aplikacji. W składzie znajdują się zwykle na początku listy.

Substancje aktywne w kosmetykach

Oprócz bazy kosmetyki zawierają często składniki aktywne, którym zawdzięczają swoje specjalistyczne działanie. To substancje dodawane w konkretnym celu – np. witaminy, antyoksydanty, kwasy złuszczające lub wyciągi roślinne o udokumentowanym działaniu. To właśnie one sprawiają, że dany produkt wyróżnia się określonym efektem, np. rozjaśnianiem przebarwień, działaniem przeciwtrądzikowym czy opóźnianiem oznak starzenia.

Na liście INCI składniki aktywne często pojawiają się po elementach bazowych, ponieważ zazwyczaj stanowią mniejszy procent formuły. Nie znaczy to jednak, że są mniej ważne – wiele z nich działa skutecznie już w niewielkich stężeniach. Przykładowo, kwas salicylowy złuszcza martwe komórki naskórka i pomaga odblokować pory, a witamina C (np. w postaci kwasu askorbinowego) działa rozświetlająco i antyoksydacyjnie.

Trzeba jednak pamiętać, że skuteczność kosmetyku zależy nie tylko od obecności składnika aktywnego, lecz także od jego ilości. Sama obecność danej substancji na końcu listy składników nie gwarantuje więc zauważalnych efektów – istotne jest jej odpowiednie stężenie w formule.

Konserwanty i inne dodatki formulacyjne

Dla bezpieczeństwa i trwałości kosmetyku ważne są substancje dodawane w celu utrzymania świeżości i stabilności produktu. Do tej kategorii należą przede wszystkim konserwanty. Ich zadaniem jest zapobieganie rozwojowi bakterii, pleśni i drożdży w kosmetyku, zwłaszcza jeśli produkt zawiera wodę. Typowe konserwanty to np. fenoksyetanol, benzoesan sodu i parabeny – używane w dozwolonych stężeniach sprawiają, że kosmetyk pozostaje bezpieczny w użyciu przez cały okres ważności.

Oprócz konserwantów w składach kosmetyków znajdziesz też inne dodatki formulacyjne wpływające na cechy produktu. Mogą to być substancje zapachowe (w INCI często kryjące się pod nazwą „Parfum” lub wyszczególnione alergeny zapachowe) nadające kosmetykowi przyjemny aromat. Powszechne są również barwniki (oznaczane skrótem CI plus numer) nadające produktom kolor oraz regulatory pH (np. kwas cytrynowy, wodorotlenek sodu) stosowane, by zapewnić kosmetykowi odpowiednie pH zgodne ze skórą. Te składniki zwykle występują na końcu listy – choć nie pełnią funkcji pielęgnacyjnych, mogą być ważne dla skuteczności stosowania produktu.


Analiza składu na przykładzie Cetaphil MD Dermoprotektor Balsam nawilżający

Cetaphil MD Dermoprotektor Balsam nawilżający do twarzy i ciała to kosmetyk, w którego składzie znajdziesz m.in.:

  • glicerynę (humektant wiążący wilgoć w naskórku), 
  • izopropyl palmitate i alkohol cetearylowy (lekkie emolienty zmiękczające i wygładzające skórę),
  • olej z awokado (naturalny emolient bogaty w kwasy tłuszczowe, odżywiający skórę), 
  • niacynamid i pantenol, czyli witaminy B3 i B5, które wspierają regenerację bariery ochronnej skóry i działają kojąco, 
  • konserwant benzoesan sodu, dbający o trwałość i bezpieczeństwo tej formuły.

Najczęściej zadawane pytania

Których składników kosmetyków lepiej unikać?

Nie istnieje jedna, uniwersalna lista składników, których każdy powinien unikać – to bardzo indywidualna kwestia. Osoby o wrażliwej skórze często wystrzegają się kosmetyków z intensywnymi kompozycjami zapachowymi albo z dużą zawartością alkoholu etylowego, bo te składniki mogą podrażniać. Jeśli wiesz, że jakiś konkretny składnik ci szkodzi lub cię uczula, najlepiej unikaj produktów, które go zawierają. Pamiętaj, że wszystkie dopuszczone do użytku substancje są uznawane za bezpieczne – najważniejsze jest obserwowanie skóry i eliminowanie z pielęgnacji tego, co wywołuje u ciebie podrażnienia.


Czy kosmetyk bez konserwantów to lepszy wybór?

Niekoniecznie. Konserwanty zapobiegają rozwojowi bakterii i pleśni w kosmetyku, dlatego są niezbędne w większości produktów zawierających wodę. Użyte w dopuszczalnych niewielkich ilościach chronią preparat przed zepsuciem i sprawiają, że pozostaje on bezpieczny przez cały okres używania.